Hoogleraar Adriana Creatore wint NWO Athena Award

Passie voor plasma en mensen

3 december 2021

Hoogleraar Adriana Creatore ontving op vrijdag 3 december de NWO Athena Award voor uitblinkende vrouwelijke onderzoekers. Ze mag 50.000 euro besteden aan haar onderzoek naar de toepassing van plasma’s.

Adriana Creatore. Foto: Bart van Overbeeke

Natuurlijk speelt haar onderzoek aan plasma’s een hoofdrol bij het winnen van de NWO Athena Award. Maar hoogleraar bij Applied Physics en principal scientist bij TU/e-energie-instituut EIRES Adriana Creatore is niet alleen op wetenschappelijk vlak een rolmodel: ook haar inzet om de volgende generatie te laten warmlopen voor techniek, haar geloof in diversiteit en haar empathisch leiderschap maken haar tot een gepassioneerd winnaar.

TU/e International Women's Day

This year’s theme for International Women’s Day is “Pushing the limits for a livable world". How can we bring about a future without climate change, ecological breakdown, pandemics, scarcity, war, discrimination and other threats to a humane and equal living society? 

Join us for an inspiring event this Wednesday March 8, with talks and interviews with female TU/e students, staff and alumnae who are working towards a better world. 

Het Italiaanse werkwoord plasmare is van toepassing op Athena Award-winnares Adriana Creatore. Het betekent zoveel als ‘in vorm brengen, modelleren’. Dat heeft ze gedaan met haar eigen wetenschappelijke carrière en ze helpt als coachend leider jonge wetenschappers hun rol te vormen.

Daarbij staat het woord ‘plasma’ centraal in haar onderzoek. Het woord werd voor de eerste keer gebruikt door Irving Langmuir in 1927 om een gedeeltelijk geïoniseerd gas te beschrijven, rijk aan reactieve deeltjes. Langmuir maakte de vergelijking met bloedplasma, dat ook verschillende deeltjes bevat.

Een plasmabron (links) en een plasma in contact met een substraat. Foto's: PMP Group

Passie voor plasma

“Plasma is zo’n complex medium”, doceert Creatore, hoogleraar in de Plasma and Materials Processing group aan de faculteit Applied Physics. “Het gedeeltelijk geïoniseerde gas heeft verschillende reactieve deeltjes: elektronen, radicalen, ionen en moleculen. Het fascinerende is dat het qua begrip tussen natuurkunde en scheikunde in zit. Maar het raakt veel meer disciplines, zoals materiaalkunde en toepassingen (onder andere in elektronica en energietechnologie), maar ook electrical engineering. Ik werk dan ook samen met onderzoekers uit verschillende disciplines.”

Het controleren van die complexiteit is voor Creatore de sleutel tot het maken van toepassingen van plasma. Zo bouwt ze met behulp van plasma’s en atomic layer deposition materialen met controle op atomair niveau om nieuwe technologieën waar te maken. Denk aan zeer efficiënte zonnecellen, nieuwe elektrokatalysatoren om chemicaliën te bouwen en de opslag van CO2. Haar vaak fundamentele onderzoek heeft dus veel toepassingen waar de maatschappij om staat te springen voor de energietransitie. Voor de jury een belangrijke reden om haar de Athena Award toe te kennen.

De Italiaanse chemie-studente Adriana Creatore maakte in het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw kennis met de TU/e. Ze kon als een van de eerste Italiaanse studenten gebruikmaken van de Erasmusbeurs en kwam terecht bij de faculteit Applied Physics. “Dat was het begin van alles. Ik werd hier verliefd op de discipline plasma, en op de TU/e.”

Toen ze na haar afstuderen en promotie aan de universiteit van Bari het aanbod kreeg om postdoc te worden in de groep Plasma and Materials Processing van Richard van de Sanden, twijfelde ze niet. “Nu is het normaal om in het buitenland te werken, maar twintig jaar geleden was ik een van de eersten uit mijn kring aan de universiteit die Italië verliet voor een carrière - en in Nederland bleef.” Inmiddels is ze compleet ‘vernederlandst’: “Ik werk en redeneer als een Nederlandse. Ik houd van regels en structuur.”

Ik vind niet dat alle kinderen onderzoeker moeten worden, maar ik wil wél dat ze een bewuste keuze kunnen maken voor hun toekomst

Hoogleraar Adriana Creatore

 

Adriana Creatore tijdens een techniekles op basisschool De Berckacker in Veldhoven. Foto: Hannie Coppelmans

Volgende generaties

De drijfveer van Creatore om regelmatig in het basis- en voortgezet onderwijs les te geven over technologie, is dat ze kinderen in een vroeg stadium kennis wil laten maken met wetenschap. “In het begin van je wetenschappelijke carrière denk je vooral aan jezelf, en aan wat je volgende stap moet zijn. Maar er komt een moment dat je gaat denken aan de volgende generaties in de wetenschap. Ik ben niet van mening alle kinderen onderzoeker moeten worden, maar ik wil wél dat ze een bewuste keuze kunnen maken voor hun toekomst. Dat ze in aanraking komen met technologie en een beeld hebben in wat voor banen je dan kunt werken.”

Bij het zien van de documentaireserie Klassen, werd ze geraakt door het feit dat niet alle kinderen in ons land dezelfde mogelijkheden aangereikt krijgen in het Nederlandse onderwijs. “Dat programma was echt een eyeopener voor mij. Het gaf mijn outreach-activiteiten op scholen een andere betekenis. Ik wil iedereen de mogelijkheid geven om het beter te hebben, om een rol te kunnen spelen in onze maatschappij – bijvoorbeeld bij de energietransitie waar we voor staan.”

Leiderschap

Als hoogleraar geeft ze leiding aan een team van jonge wetenschappers. “Voor mij is het belangrijk dat ik de mensen om me heen bewust maak van hun eigen werk en kennis, wat ze kunnen bereiken, en wat hun sterke punten en verbeterpunten zijn. En ze laten inzien dat je problemen vanuit verschillende perspectieven kunt aanpakken.”

Of dat nou gaat om een bachelorstudent bij wie het kwartje valt na haar uitleg, het begeleiden van een promovendus, of een postdoc met wie ze praat over vervolgstappen in diens carrière; alles draait om goede communicatie en het kiezen van de juiste woorden. “Ik heb een sticker op mijn laptop met een quote van de Amerikaans schrijver Jack Kerouac: One day I will find the right words, and they will be simple. Dat valt niet altijd mee, als praatgrage Italiaanse”, zegt ze met een lach.

Science ambassadors

Wetenschapscommunicatie is van groot belang voor Creatore. Vertellen wat er gebeurt in de wetenschap, wat het nut ervan is voor de maatschappij. Dat doet ze zelf al tijdens de lessen op het voortgezet onderwijs, maar dat is een druppel op een gloeiende plaat. “Ik kan niet alles zelf doen, dit moet je groot aanpakken, met bijvoorbeeld science ambassadors. Die hebben we al een paar fantastische in Nederland, denk aan Robbert Dijkgraaf en Freek Vonk. Vooral Freek Vonk spreekt heel veel kinderen aan. Maar je kunt ook een stapje verder gaan en proberen een brug te bouwen tussen wetenschap en de samenleving. Ondersteund door universiteiten, bedrijven en onderzoeksinstituten.”

“Het is zo belangrijk om mensen bewust te maken van de grote rol die technologie speelt in het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken. Dan heb ik het niet alleen over de toekomstige generatie, maar ook de huidige. Daar heb je goede communicatie voor nodig. Neem de energietransitie. Zonder technische kennis kun je hier geen bijdrage aan leveren. Als de wetenschap echt doordringt in alle gaten van onze maatschappij, kunnen we later de juiste beslissingen nemen.”

Werken anno 2022

Direct na het interview stuurt Creatore een mailtje met een artikel uit magazine Flow over Werken anno 2022. Het gaat over empathisch leiderschap, werkgeluk en chief happiness officers die bij grote techbedrijven voor meer werkgeluk zorgen. “Dat zouden we hier aan de TU/e ook kunnen gebruiken”, vindt Creatore.

Want, zo weet ze uit ervaring. “De wetenschappelijke wereld is behoorlijk individualistisch; je eigen agenda, plan, onderzoek en onderwijs staan altijd vooraan. Je moet je eigen pad vinden in deze competitieve omgeving. Maar het is zo belangrijk om ook naar de mensen, je werknemers te blijven kijken, ze te zien.”

Dat elkaar zien, probeert ze zelf ook. Als hoogleraar, leidinggevende, maar vooral als mens: “Ik trof pas na een college op de campus aan het eind van de middag een jonge vrouw op het toilet. Ik kende haar niet, maar we raakten in gesprek. ‘Hoe gaat het met jou?’, vroeg ik haar. We begonnen te praten, over haar PhD, wat ze doet en hoe het ging, waarmee ze worstelde. Ze had het gewoon even nodig om te praten met iemand, en waarschijnlijk ik ook. Praten kost niks, maar het heeft wel impact. Je kunt de ander laten zien dat het normaal is dat je ups en downs hebt. Dat had ik ook tijdens mijn PhD. Aandacht voor anderen, voor elkaar, dat kan het verschil maken.”

Adriana Creatore: “Het gaat er niet om hoeveel vrouwen en expats je binnenhaalt. Het gaat erom hoe je zorgt dat de omgeving stimuleert dat mensen kunnen bloeien op de manier die ze zijn. Dan pas bereik je diversiteit”. Foto: Bart van Overbeeke

Rolmodel

Creatore vertelt het verhaal terloops, maar realiseert zich daarna dat dit ook een reden is waarom ze de Athena Award toegekend heeft gekregen: ze is een rolmodel als vrouwelijk hoogleraar in de bètawetenschappen.

Toen ze zelf twintig jaar geleden als een van de eerste Italiaanse postdocs naar TU/e-faculteit Technische Natuurkunde kwam, had ze zo’n rolmodel wel kunnen gebruiken. “Ik kwam in een omgeving die door mannen geleid werd. Ik deed mijn best om erbij te horen, me aan te passen, te blenden. Dat maakte het wat makkelijker in het begin, maar in de loop der tijd realiseer je je pas dat je dat niet moet doen als het niet bij je past. Diversiteit krijg je pas als we mensen accepteren zoals ze zijn. En je jezelf dúrft te zijn.”

Diversiteit gaat niet alleen om alle kleuren van de regenboog samenbrengen, maar dat je ook alle kleurnuances omarmt

Hoogleraar Adriana Creatore

De nominatie van Creatore voor de Athena Award kwam van vier van haar mannelijke collega’s. “Het is fijn om te merken dat zij in mij geloven. Ik ben me er niet altijd zo van bewust dat ik een rolmodel ben. En natuurlijk blijft wat je bereikt in je werkveld binnen de wetenschap het belangrijkste. Als leider moet je je steentje blijven bijdragen. Je moet je discipline blijven voeden, het zich laten ontwikkelen.”

Werkgeluk

Nog even terugkomend op het werkgeluk. “We zijn een heel diverse populatie hier op de universiteit. Iedereen heeft zijn eigen ambities, achtergrond, maar ook frustraties. Denk aan corona en wat de impact daarvan is op onderwijs en ook onderzoek. Niet alles loopt altijd even soepel en je voelt je ook niet altijd even goed begrepen en ondersteund. Als we als universiteit willen groeien en talenten willen blijven aantrekken, moeten we hier ook oog voor hebben. Het werkgeluk van onze medewerkers naar een nieuw level durven trekken.”

“Gelukkig zijn op je werk - als je jezelf kunt zijn, en geaccepteerd en gesteund wordt - zorgt voor betere resultaten. Jaren geleden had ik nooit iets durven zeggen over zo’n artikel over werkgeluk. Wilde ik vooral mezelf inpassen in de rest. Maar als ik tegen anderen zeg dat ze kleur moeten laten zien, moet ik dat zelf ook durven doen.”

Over de Athena Award

De Athena Award is onderdeel van de NWO Science Awards. Deze prijzen zijn bedoeld voor wetenschappers die een verschil maken op het gebied van maatschappelijke impact, team science, diversiteit en communicatie. De Athena Award is voor uitblinkende vrouwelijke onderzoekers. Naast Creatore heeft ook hoogleraar Marthe Walvoort (Universiteit Groningen) dit jaar de prijs gewonnen. Ze mogen de bijbehorende € 50.000 besteden aan hun onderzoek.

Uit onze strategie: over talent

Wij nemen onze taak om excellente ingenieurs af te leveren en excellent onderzoek te doen waarmee we onze maatschappij helpen, uiterst serieus. Onze onderzoekers en ingenieurs begrijpen de uitdagingen waar onze samenleving voor staat maar al te goed en zijn in staat om daar oplossingen voor te vinden.

Lees meer over onze Strategie 2030.

Brigit Span
(Corporate Storyteller)

Meer over onze strategie

Blijf ons volgen