Handelsreiziger met twee koffers oud ijzer

9 november 2022

Alumnus Piet van Rens ontvangt Lifetime Achievement Award voor zijn werk in de Nederlandse precisiemechanica.

Piet van Rens. Foto: Loraine Bodewes

De American Society for Precision Engineering reikte onlangs zijn jaarlijkse Lifetime Achievement Award uit aan TU/e-alumnus Piet van Rens. Hij wordt beschouwd als een van de pilaren van de Nederlandse precisiemechanica, al vindt hij zelf dat hij onnodig op een voetstuk wordt geplaatst. “Een handelsreiziger met twee koffers oud ijzer en een passie voor het overdragen van kennis kan het blijkbaar ver schoppen.”

Zijn gezicht is afgeschermd door een grote lederen hoed. Enigszins onbewogen op het eerste oog, maar vaak is Piet van Rens juist diep in gedachten wanneer hij over de TU/e-campus beent. Sinds zijn pensioen enkele jaren geleden is hij te vinden in het Meulensteen House of Robotics. Daar staat hij medewerkers van TU/e spin-off Eindhoven Medical Robotics bij met fijnmechanisch advies.

“Het hielp niet mee dat mijn pensionering samenviel met het begin van de coronapandemie, maar ik wist al snel: ik ben niet gemaakt om alleen maar thuis te zitten.” Het verzoek van hoogleraar Maarten Steinbuch om mee te denken binnen de medische precisierobotica kwam daarom als geroepen. Nu reist hij elke week met veel plezier richting Eindhoven, altijd voorzien van een volle aktetas. “We spreken dagelijkse problemen door en ik probeer de basis van de werktuigbouw in de precisiemechanica hoog te houden. De manier van denken is in al die tijd niet veranderd.”

Piet van Rens met een manipulator uit een tv-camera waar veel constructieprincipes uit zijn cursus in zitten. Foto: Loraine Bodewes

Des Duivels Prentenboek

Begin jaren zeventig werd zijn eigen manier van denken gevormd door zijn befaamde leermeester Wim van der Hoek, bijzonder hoogleraar aan de toenmalige Technische Hogeschool Eindhoven. Van Rens leerde over drukkrachten aan de hand van een kaasmolentje en zat geregeld rond de tafel om samen met Van der Hoek en andere studenten briljante ideeën of juist stommiteiten op een gigantisch vel uit te tekenen. Het bleek de basis van het veelgenoemde ‘Des Duivels Prentenboek’, wat uitgroeide tot een handboek van de Nederlandse school van construeren. Een wereldwijd succes, wat nog steeds doorsijpelt in de huidige hightech mechatronica.

Het dictaat vol constructieprincipes waaraan ook Van Rens meewerkte, gaat dan ook nog regelmatig mee in de aktetas. “Je werkte in een tafelcollege gezamenlijk aan een probleem dat niet bij jou lag en leerde zo stapsgewijs logisch redeneren. En van een eigen fout leer je weliswaar het meest, maar als je een ander een fout ziet maken, is dat wel goedkoper. Tegelijkertijd was het heel goed voor het ontwikkelen van een stukje eigenwaarde. Droeg je een goed punt aan, dan kon Van der Hoek dat enorm opblazen. Zat je stralend aan tafel omdat je iets leuks had verzonnen - zeker belangrijk voor de wat introvertere mensen onder ons.”

Werktuigbouw uit het dagelijkse leven was voor Van Rens een openbaring. Het vormde de basis van zijn eigen manier van lesgeven, waar hij al vroeg mee begon. Na zijn afstuderen doceerde hij op parttime basis aan de TU Delft. Met een praktische reden, vertelt hij enigszins schoorvoetend. “Tijdens mijn afstuderen moest ik een presentatie geven voor de Nederlandse Vereniging voor Meettechnici. Dat heeft me een maandlang alle nachten gekost en resulteerde in een zwaar ondermaats verhaal. Een afgestudeerde die niet kon vertellen, vond ik niet kunnen. Elke week een les voorbereiden voor een club studenten bleek een perfecte leerschool.”

Fietsenmakers

Bij Philips Beeldbuizen zette hij de cursus ‘Werktuigbouwkunde voor niet-werktuigbouwkundigen’ op en groeide zijn liefde voor het overdragen van kennis, veelal op een onconventionele manier. “Ons vak is meer dan alleen wetenschap, je kunt het zien als een ambacht - Van Rens grinnikt: we bouwen tuig dat werkt - waarin je zowel wiskunde als boerenverstand nodig hebt. We werden nog wel eens gekscherend ‘fietsenmakers ’genoemd. Prima, dacht ik.”

Zijn cursus ‘Constructieprincipes’ bij het Philips Centre for Technical Training genoot ondertussen bekendheid in de regio, waarna Van Rens ook via het Mikrocentrum trainingen ging geven. Hele lichtingen mechanici van diverse hightech bedrijven kregen vervolgens de basisbeginselen van de fijnmechanica bijgebracht via framebuizen en fietsspaken, een fiets was naderhand nooit meer hetzelfde.

Piet van Rens. Foto: Loraine Bodewes

Bij NASA keken ze met argusogen naar ons ontwerp

Het scholen van mensen op deze informele wijze verspreidt hij ook overzees, als een samenwerkingsverband met ruimtevaartorganisatie NASA tot een voor de Amerikanen onverwacht succes leidt. “Het was voor hen de eerste keer dat ze kennismaakten met het principe van statisch bepaald construeren. Er werd met argusogen naar ons ontwerp gekeken, zes vreemde dunne pootjes en een bijzondere ophanging die Wim van der Hoek er nog in gepraat had. Toen ons onderdeel als enige de satellietmissie onaangetast doorstond, werd ineens gesproken over een magisch instrument. Het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology (MIT) nam onze nieuwe manier van denken over en zo wilden ook steeds meer Amerikaanse bedrijven meer weten van deze vorm van licht, stijf en spelingsvrij ontwerpen.”

Binnen de American Society for Precision Engineering staan de cursussen die Van Rens jarenlang verzorgt hoog aangeschreven en wordt hij geroemd om zijn praktijkgerichte visie. Een handelsreiziger met twee koffers oud ijzer, glimlacht Van Rens - zijn fietsonderdelen en demomodellen gingen mee op reis.

Studenten onderschatten het belang van een logische redenering nog wel eens

Waar Wim van der Hoek wordt beschouwd als grondlegger van de constructieprincipes van de precisiemechanica, beschrijft de American Society for Precision Engineering Van Rens als een van de grootste uitdragers van dat gedachtegoed. Zijn bijdrages zijn terug te vinden in veel van de hightech precisiemachines die vandaag de dag gebruikt worden. Ook nu probeert hij nieuwe studenten bij Eindhoven Medical Robotics de fijne kneepjes van de mechanica bij te brengen en pleit hij voor meer aandacht voor een goed te volgen logische redenering.

“Technisch gelijk haal je door je collega’s te overtuigen met argumenten. Kunnen uitleggen waarom je iets gedaan hebt, is daarom heel belangrijk. Dat wordt door de huidige studenten nog wel eens onderschat.” Het is een van de redenen waarom hij bij hightech bedrijven als ASML het belang van soft skills-cursussen voor medewerkers onderstreepte, en daar nog steeds zijdelings bij betrokken is.

Alma mater

Dat hij nu na een succesvolle carrière weer terug is bij zijn alma mater berust volgens hem meer op toeval door de locatie van Eindhoven Medical Robotics, dan dat hij doelbewust de TU/e heeft opgezocht. “Natuurlijk spreek ik collega’s van toen nog wel eens, maar die connecties lopen voornamelijk via de vele samenwerkingen bij Philips. Ik heb eigenlijk wel aan elk product dat Philips in die tijd maakte op een bepaalde manier meegewerkt”, geeft hij schouderophalend toe. “Ik heb een heel gedegen opleiding aan de THE gehad en heb dat meegenomen naar het bedrijfsleven. Het is mooi dat ik die kennismix en het belang van praktisch onderwijs weer kan doorgeven aan de studenten van nu.”

Over alumni

De TU/e hecht veel waarde aan het onderhouden van contact met - en betrokkenheid van oud-studenten. Alumni zijn immers de ambassadeurs van de universiteit en de vaandeldragers van haar naam en faam. Zij brengen hun kennis en ervaring naar de samenleving en dragen daarmee bij aan de voortgang, ontwikkeling en oplossing van maatschappelijke vraagstukken. De universiteit is trots op de bijdrage die haar alumni daarmee leveren. We vinden het belangrijk om de band met onze alumni community te versterken - om hen op de hoogte te houden van wat aan de universiteit speelt. Maar ook om hen een rol te laten spelen binnen onderzoek, onderwijs en talentontwikkeling in de vorm van coaching, waardevolle contacten en funding van bijvoorbeeld onderzoek en studententeams.

Brigit Span
(Corporate Storyteller)

Meer over onze strategie

Blijf ons volgen