Onderzoekers Eindhoven en Delft pleiten voor meer ventilatie in de strijd tegen corona

Er is sterk bewijs dat het coronavirus zich ook via kleine, in de lucht zwevende, druppeltjes (aerosolen) verspreidt, stellen de auteurs. Een belangrijke consequentie hiervan is dat er veel meer aandacht moet zijn voor ventilatie bij de bestrijding van corona in binnenruimtes.

"Sinds ons pleidooi van afgelopen zomer, toen we met meer dan 200 wetenschappers in een open brief aandacht vroegen voor deze kwestie, is er alleen maar meer bewijs gekomen voor de rol van besmettingen via de lucht", zegt Philomena Bluyssen van de faculteit Bouwkunde van de TU Delft, een van de 39 auteurs van de publicatie in Science. "Ook de World Health Organisation (WHO) en het Centre for Disease Control and Prevention (CDC) in de US hebben onlangs hun standpunt herzien. Zij erkennen nu dat besmetting via de lucht een mogelijke route is en bevelen ventilatie aan in drukbezette binnenruimtes." 

‘Het is moeilijk aan te tonen welk deel van de besmettingen nu precies plaatsvindt via de lucht, maar ook al zou dat een beperkt percentage zijn, dan nog is ventilatie een goed idee’, vult een andere auteur, onderzoeker Marcel Loomans van de faculteit Bouwkunde van de TU Eindhoven, aan. ‘Bovendien weten we van andere ziektes, zoals mazelen en tbc, dat ze via de lucht worden verspreid. Onze oproep voor goede ventilatie willen we dan ook nadrukkelijk breder trekken dan de huidige corona-pandemie.’

Multidisciplinair

Opvallend is dat het Nederlandse RIVM zeer terughoudend is in deze kwestie, stellen Bluyssen en Loomans. ‘In andere landen hebben ze dit probleem al veel eerder ingezien en is men al veel langer bezig met ventilatiemogelijkheden’, zegt Bluyssen. 

‘Dit is bij uitstek een onderwerp dat multidisciplinair zou moeten worden aangepakt’, zegt Loomans. ‘Onder andere fysici, virologen, technici en medici moeten hierin samen optrekken, precies zoals wij in onze groep van 39 wetenschappers ook hebben gedaan. Met star vasthouden aan de overtuigingen uit je eigen vakgebied, ga je er volgens ons niet komen.’

‘De kennis over basale fysica is bij een deel van de medici soms niet op orde’, constateert Bluyssen. ‘Bijvoorbeeld hun aanname dat deeltjes die groter zijn dan 5 micrometer, binnen 1,5 m op de grond vallen; dat is gewoon fout.’

Paradigma-wissel

De 39 wetenschappers stellen dat het tijd is voor een paradigma-wissel. Daarbij wordt een parallel getrokken met de hygiënische situatie in de eerste helft van de 19e eeuw, toen steden massaal hun watervoorziening en rioleringssystemen begonnen te verbeteren en organiseren. Volgens de auteurs moet voortaan standaard bij het ontwerp van gebouwen rekening worden gehouden met infectierisico’s via de lucht.

Loomans: ‘We vinden het totaal vanzelfsprekend dat water schoon en vrij van ziektekiemen wordt aangeleverd. Dat zou eigenlijk ook voor lucht moeten gaan gelden. Tenslotte is lucht, net als water en voedsel, een vitaal onderdeel van leven.’

Kostenpost

‘Ventilatie, inclusief filtersystemen en monitoring, moeten we niet meer zien als iets dat je gewoon toevoegt aan een gebouw. Het moet slim geïntegreerd worden’, zegt Bluyssen. ‘In nieuwe gebouwen zou je voortaan altijd hybride ventilatie moeten kunnen aanbieden. Dat betekent dat je natuurlijke ventilatie als basis hebt, maar dat je daar mechanische ventilatie aan kunt toevoegen op momenten en locaties waar het nodig is. Ventilatie wordt nu vooral als kostenpost gezien. Maar kijk eens wat deze pandemie ons kost!’

‘Je ventilatie verbeteren, betekent zeker een investering’, erkent Loomans. ‘Je zult bijvoorbeeld ook wat meer energie verbruiken. Maar op de totale kosten van een gebouw is het bedrag klein, en het levert de samenleving als geheel veel op. Los nog van deze pandemie, heeft een mindere luchtkwaliteit in onze gebouwen effect op onze gezondheid. Ik hoop dus dat de aandacht voor ventilatie, ook na corona, blijvend is en dat we ook dit onderdeel zullen verankeren, bijvoorbeeld in het Bouwbesluit.’

Een groep van 39 internationale wetenschappers publiceerden op 14 mei een opiniestuk in het wetenschappenlijke tijdschrift Science, met de titel: A paradigm shift to combat indoor respiratory infection. DOI: 10.1126/science.abg2025, https://science.sciencemag.org/content/372/6543/689