Ellen Ophoff - OLVG
Een ontwerp voor optimale samenwerking tussen zorgprofessionals
De Nederlandse gezondheidszorg staat onder druk. Mensen leven langer, maar zijn vaker chronisch ziek. De zorg is van hoge kwaliteit, maar de keerzijde van alle specialisatie is een gefragmenteerd zorgaanbod. Daar komt een nijpend tekort aan zorgpersoneel bij. Dit alles doet de zorguitgaven harder stijgen dan de economische groei kan bijhouden. Tegelijk is vernieuwing onderweg onder thema’s als ziekenhuisverplaatste zorg en digitale zorgvernieuwing. Samenwerken vanuit een integraal zorgnetwerk kan bijdragen aan persoonsgerichte zorg en ondersteuning, de gezondheid van de populatie, de betaalbaarheid van de zorg en het werkplezier van de professionals. Deze ambities staan bekend als de Quadruple Aim.
De Virtual Ward is een netwerkzorginitiatief van de Amsterdamse zorginstellingen OLVG en Cordaan, in samenwerking met zorgverzekeraar Zilveren Kruis en de Amsterdamse Huisartsenalliantie. De partners hebben de ambitie om in een geïntegreerd netwerk juiste zorg op het juiste moment op de juiste plek te leveren aan kwetsbare en chronisch zieke Amsterdammers. Met als doel een bijdrage te leveren op de vier aspecten van de Quadruple Aim.
Dit verslag beschrijft de ontwikkeling en de ontwerpkeuze voor drie zorgpaden in de Virtual Ward aan de hand van het Nictiz Lagenmodel. Dit alles vond plaats in ontwikkelteams volgens de Lean Startup Methode (Ries, 2011), met als doel het opleveren van een Minimum Viable Product (MVP) in een periode van zes maanden. Binnen de MVP zijn de zorgpaden IBD-Thuistoediening, CVA (herseninfarct of beroerte) en Hartfalen ontwikkeld.
Vanuit het vooraf vastgestelde programma van eisen (bijlage A) is per zorgpad invulling gegeven aan de Proces-, Informatie- en Applicatielagen. Voor de proceslaag zijn de processtappen per actor uitgewerkt in een versie vóór en een versie tijdens de MVP. Deze processtappen zijn te relateren aan benodigde informatie-elementen, die vervolgens plaatsnemen in één of meer applicaties. Dit is voor de drie zorgpaden op detailniveau uitgewerkt en getoetst volgens het programma van eisen.
De drie zorgpaden komen tenslotte weer bij elkaar op het niveau van applicaties en IT-infrastructuur. Door het gebruik van een gezamenlijk netwerkzorgplatform wordt de noodzakelijke informatie gedeeld, maar blijft de bron behouden in het eigen informatiesysteem. Voor de MVP zijn twee typen integraties gerealiseerd tussen het EPD van OLVG en het netwerkzorgplatform. De eerste ondersteunt het openen van het netwerkzorgplatform rechtstreeks vanuit het patiëntdossier via een beveiligde SSO-integratie. De tweede maakt het mogelijk om brieven en documenten te versturen vanuit het EPD naar het netwerkzorgplatform. Beide integraties zijn een algemene basis voor alle zorgpaden.
Reflecterend is de Virtual Ward is te typeren als een decentraal, zelfregulerend netwerk (van Weert, 2020). De gelijkwaardige relatie tussen Cordaan en OLVG draagt bij aan autonomie van en onderling vertrouwen tussen zorgprofessionals. Daarnaast waren de zorgprofessionals zeer gemotiveerd om het te doen slagen en zat er vaart in het project. Desondanks was het een complex en soms moeizaam proces, waarin onuitgesproken verwachtingen, verschillende culturen en miscommunicatie een uitdaging bleken.
Waar het Regenboogmodel van Valentijn (2019) een uitgebreid model is voor het in praktijk brengen van geïntegreerde zorg, biedt het in dit verslag toegepaste Nictiz Lagenmodel (Sprenger, 2018) daar vanuit informatiemanagement een waardevolle aanvulling op. Samenwerking, communicatie, onderlinge relaties, ze zijn allesbepalend voor het succes van het zorgnetwerk, maar niet afdoende in dit digitale tijdperk. Door het Nictiz Lagenmodel naast het Regenboogmodel te plaatsen, ontstaat er een krachtig framework dat ons in staat stelt om in volle breedte succesvolle netwerkzorg te realiseren.
Het verslag sluit af met een blik naar de toekomst. Voor de Virtual Ward betekent dit het opschalen van bestaande zorgpaden en het uitbreiden naar nieuwe. Zo is er al een start gemaakt met stadsbrede samenwerking rond kwetsbare ouderen. En is de glijdende schaal van telebegeleiding naar netwerkzorg te vertalen naar drie typen zorgpaden voor de Virtual Ward in de komende jaren: 1. Het verplaatsen van zorg van ziekenhuis naar thuis; 2. Het virtualiseren van zorg door patiënten te monitoren met behulp van slimme thuismeetapparatuur; 3. Het verbinden van zorg in het zorgcontinuüm van preventive tot medisch specialistische zorg, zowel thuis als in het verpleeghuis.
Afzonderlijk van dit rapport is een praktische toolkit opgesteld met daarin de belangrijkste handreikingen voor iedereen die aan de slag wil met netwerkzorg.