Dankbaar voor practicum op campus in coronatijd

Het moet een vreemd gezicht zijn geweest: een bijna leeg lab tijdens een tweedejaars practicum waar normaal 27 studenten rondlopen als werkbijen in een korf. Nu konden slechts 8 studenten in het aangepaste anderhalvemeter-laboratorium in Helix aan het werk. Deze opzet heeft ook voordelen, weet Anja Palmans, hoogleraar Supramolecular Chemistry & Catalysis: “Als je maar 8 studenten op zaal hebt, zie je precies wie er bang is voor chemicaliën, wie zich goed heeft voorbereid. Ze moesten nu individueel werken en konden zich daardoor niet verschuilen achter een groep. Bovendien is er meer gelegenheid voor het stellen van vragen in zo’n kleine groep. Ik heb iedereen daardoor echt goed leren kennen.”

Het moest vooral veilig gebeuren; we wilden geen coronabesmettingen

Een strakke planning, goede voorbereiding, strenge voorzorgsmaatregelen en het online platform LabBuddy waren onontbeerlijk om het practicum doorgang te laten vinden. “Het moest vooral veilig gebeuren; we wilden geen coronabesmettingen krijgen”, benadrukt Palmans. “Gelukkig is dat ook niet gebeurd, maar toen we in november startten, namen de covid-cijfers enorm toe. Gelukkig was iedereen ervan doordrongen dat het heel bijzonder was om dit op de campus te kunnen doen. Studenten waren zo dankbaar dat ze hier aan de slag konden. Ze hebben zich netjes aan de voorzorgsmaatregelen gehouden, er zijn vaak handen gewassen die dagen. Het dragen van mondkapjes was toen nog niet verplicht in Nederland, maar wij vroegen het wel van ze. Dat deden ze zonder morren.” 

Tijdens dit practicum leren tweedejaars de grondbeginselen van werken in het lab. Normaal bestaat het uit twee proeven met basisvaardigheden, een proef waarbij gekeken wordt naar de eigenschappen van een molecuul, en analytische chemie. De groep wordt in drie delen opgesplitst en rouleert tussen de taken. “We hebben nu een heel ander schema moeten maken, en hebben een proef moeten laten vallen, omdat die te veel tijd zou kosten. Helaas konden we het leukste onderdeel, waarbij je groepsgewijs kijkt naar het thermisch gedrag van de gemaakte moleculen met een microscoop, niet doen. We hebben maar één microscoop waarmee dat kan.”

MAKEN EN PROEVEN

Het practicum had nooit kunnen doorgaan zonder het in Wageningen ontwikkelde platform LabBuddy. Hier deden studenten individueel hun voorbereiding. “Maar het betekent zeker niet dat labwerk compleet online gedaan kan worden. Je kunt alles voorbereiden op je laptop, maar niet daadwerkelijk doen en ervaren. Je wordt ook geen chefkok door alles online voor te bereiden. Je moet het maken en proeven, dat is in de chemie niet anders.”  

Waar Palmans met collega Ghislaine Vantomme en drie postdocs er in het lab op toe zagen dat alles goed verliep, zorgde haar collega Jolanda Spiering dat alles achter de schermen soepel liep. Ze maakte de planning voor het practicum en zorgde dat in het laboratorium zelf coronaproof gewerkt kon worden. “Alles stond klaar in de zuurkasten: het glaswerk, alle chemicaliën al afgewogen in potjes. Normaal doen studenten dit zelf, afwegen is een cruciale vaardigheid. Samenkomen bij de weegschaal hiervoor kon natuurlijk niet.” En het is niet zo dat Palmans wat extra analytische weegschalen - à 7.000 euro - uit haar mouw kon schudden. 

Ik heb geluk dat ik een experimenteel vak heb

De studenten waren uiteindelijk negen dagen op de faculteit voor het practicum: vier dagen in het lab en vijf voor het analytische deel. De voorbereiding en het nabespreken gebeurde online. “Ze waren heel blij dat ze elkaar konden zien, je zag ze na een paar dagen ook echt naar elkaar toetrekken. Het is voor hen een van de weinige keren geweest om bij elkaar te komen. In maart is alles dichtgegooid en is er geen fysiek contact meer geweest.”  

Palmans realiseert zich maar al te goed dat ze geluk heeft dat ze een experimenteel vak heeft. “Bij opleidingen waarbij vooral gemodelleerd wordt, zitten studenten en promovendi nog steeds thuis. Hier kan het onderzoek sinds mei weer doorgaan, zij het met een lage bezettingsgraad en onder strikte voorzorgsmaatregelen. Maar het is voor ons bijna business as usual.”