TU/e’s aanjager van ondernemerschap

Binnen de familie van Sjoerd Romme geldt de hoogleraar ondernemerschap als een exotische uitzondering. Hij is zo’n beetje de enige die géén ondernemer is. Zijn grootvader aan moeders kant was in de jaren dertig van de vorige eeuw de oprichter van de groothandel Sligro. “Aan die kant van de familie is iedereen ondernemer. Voor mijn vaders kant geldt, op een enkele leraar na, eigenlijk hetzelfde. Mijn drie broers: allen ondernemers. Ik ben eigenlijk de enige die in de academische wereld werkt”, zegt Romme. “Het is dus niet onlogisch dat ik hoogleraar ondernemerschap ben geworden. Ik werk veel met ondernemers en leid ze op. Ik kan mijn DNA in dit vakgebied volop kwijt.”

Bovendien is wetenschap eigenlijk ook ondernemen, maar dan met een vast salarisstrookje, vindt Romme. “De processen van ondernemen in het bedrijfsleven zijn vrijwel identiek aan de wetenschap. Het gaat om pionieren, exploreren, ruimte zoeken om dingen voor elkaar te krijgen, het zoeken en bedienen van doelgroepen met specifieke vraagstukken en die proberen op te lossen.”

Ondernemerschap aan TU/e

Terug naar de universiteit, waar Romme vers in zijn nieuwe rol van ambassadeur Entrepreneurship van de TU/e zit. Die bestuurlijke rol vervult de hoogleraar één dag in de week, waarbinnen hij alle partijen aan de universiteit die bezig zijn met ondernemerschap probeert te stroomlijnen en samen te brengen. Denk daarbij aan het onderwijs op terrein van technologie-gedreven ondernemerschap, de one-stop shop voor beginnende ondernemers The Gate, ondernemende werknemers en studenten, de TU/e Holding en de TU/e innovation Space waarbinnen via challenge-based learning ondernemend denken wordt ontwikkeld. Maar ook externe partijen die willen samenwerken met de universiteit op het vlak van ondernemerschap vallen onze Romme’s scope.

“We willen een ondernemende universiteit zijn, die studenten aflevert met een ondernemende en innovatieve geest, maar er is geen duidelijk proces om dat beleid tot leven te brengen. Ondernemerschap is niet echt iemands hoofdtaak en daardoor krijgen zaken automatisch een lage prioriteit en blijven ze liggen. Daarom ga ik nu de rol van aanjager vervullen, partijen verbinden en het beleid uitrollen.” Samen gaan we de infrastructuur én cultuur rond ondernemerschap verbeteren, zodat de nieuwe technologieën die hier ontwikkeld worden ook te gelde gemaakt kunnen worden. We moeten meer ondernemerschap uitstralen in wat we zeggen én doen.”

Nederland is een van de meest ondernemende landen ter wereld

Sjoerd Romme, TU/e-ambassadeur Entrepreneurship 

“Weet jij welk land in de wereld de meeste ZZP’ers per duizend burgers heeft?”, vraagt Romme opeens. “China en Nederland! Dat betekent dat wij volgens die definitie een van de meest ondernemende landen ter wereld zijn. Maar dit ondernemende potentieel wordt maar zeer beperkt benut. In plaats van het stimuleren van ZZP-ondernemerschap, doen we er goed aan om meer nieuwe deep tech-ondernemingen te creëren. Die leveren namelijk een enorme groei in de werkgelegenheid op. Neem ASML, dat heeft niet alleen zelf veel werknemers nodig, ook de hele keten van toeleveranciers eet mee van het succes van dit bedrijf.”

Intellectueel eigendom

Vorig jaar is een onderzoek verschenen over academisch ondernemerschap aan de universiteit. Daaruit blijkt dat zowel studenten als onderzoekers dezelfde behoeftes hebben als het gaat om ondersteuning van hun start-up. Die liggen vooral in het vinden van een netwerk dat hun bedrijf in wording financieel en juridisch kan helpen. Daarnaast moet er duidelijk beleid komen op het gebied van intellectueel eigendom. Want, wie is eigenaar van een aan de TU/e bedachte innovatie en mag hiermee een bedrijf opstarten?

Sinds dit collegejaar dragen studenten hun rechten op intellectueel eigendom niet meer op voorhand over aan de universiteit. Momenteel wordt per project vastgelegd wie mede-eigenaar is van de innovaties die eruit kunnen voortkomen. Ondertussen wordt gewerkt aan een nieuwe richtlijn rondom intellectueel eigendom. Romme geeft aan dat er nog veel werk ligt rondom dit thema, vooral voor student-ondernemers. “Daar ga ik de komende maanden hard aan trekken.”

“Als het nieuwe beleid er ligt, moeten we goed communiceren wat wel en niet kan. Want onervaren student-ondernemers raken snel gefrustreerd in de onderhandelingen over het eigendom van hun start-ups; over hoeveel procent de TU/e Holding neemt en onder welke voorwaarden een bv kan worden gestart. Als je in een vroeg stadium een ervaren ondernemer toevoegt aan het studententeam, als coach of als mede-ondernemer, kun je dit voorkomen. Zij hebben veel ervaring in het inschatten van de monetaire waarde van wat de TU/e in haar labs ontwikkelt. Daarmee wordt de perceptie van wat wel en niet fair is anders. Bovendien geeft het feit dat de TU/e zich verbindt, de betreffende start-up ook kredietwaardigheid en stabiliteit.”

Onbetaald verlof om een bedrijf op te starten

Romme’s to-do list is lang en draait om wat de universiteit kan doen in het voeden, volgen en verder helpen van studenten en medewerkers die aspiraties hebben om een eigen bedrijf op te starten. Die behoeftes liggen veelal op het vlak van netwerken voor financiële en juridische ondersteuning. Denk daarbij aan het toekennen van een ondernemers-status aan studenten, waarbij ze dezelfde rechten krijgen als studenten die topsport bedrijven, bijvoorbeeld op het gebied van aangepaste aanwezigheid bij colleges en tentamens. Alles om ervoor te zorgen dat ze het opzetten en runnen van hun bedrijf zo optimaal mogelijk kunnen combineren met hun studie.

Maar op de actiepuntenlijst staat ook onbetaald verlof op voor onderzoekers met aspiraties voor het opzetten van een start-up met hun eigen uitvinding. “Dat gebeurt nu af en toe, maar dat zijn uitzonderingen.” Romme benadrukt dat de mogelijkheid van tijdelijk onbetaald verlof feitelijk al bestaat, maar nog te weinig zichtbaar voor medewerkers is, en dat er vaak veel praktische haken en ogen aan zitten. “We moeten het in de etalage zetten zodat elke wetenschapper die overweegt om gedurende een of twee jaar veel tijd te steken in het helpen opstarten van een bedrijf, deze optie kent.”

Ondernemerschap is meer dan het starten van een nieuw bedrijf

Sjoerd Romme, TU/e-ambassadeur Entrepreneurship 

Romme’s vakgroep Innovation, Technology Entrepreneurship & Marketing (ITEM) verzorgt vrijwel al het ondernemerschapsonderwijs aan de TU/e. “Daarin benadrukken we dat ondernemerschap meer is dan het starten van een nieuw bedrijf. Het is het ontwikkelen van nieuwe ideeën, ermee pionieren, risico’s durven nemen, het leren van fouten, volharding. Dat valt allemaal onder een ondernemende mindset.”

Challenge-based learning is in Romme’s ogen een perfecte onderwijsvorm om studenten te laten kennismaken met ondernemerschap. Sterker nog: deze onderwijsvorm, die vooral in TU/e innovation Space wordt aangeboden maar ook steeds meer binnen faculteiten omarmd wordt, had ook entrepreneurial learning genoemd kunnen worden.

“We willen studenten in het onderwijs blootstellen aan bedrijven en ondernemen, ze laten stoeien met problemen die bedrijven ervaren, met het gevoel dat elk uur, elke dag schaars is. Dat je iemand beter snel kunt laten beginnen aan een half gedefinieerd probleem, dan twee jaar wachten en worden ingehaald door een concurrent uit Azië die wél meteen is begonnen.”

“Challenge-based learning is arbeidsintensief; in kleine multidisciplinaire groepen werken studenten samen aan cases uit het bedrijfsleven. Het is hands-on, vraagt veel coaching. We moeten dit als een goedaardig virus over de universiteit verspreiden, zonder dat het de ambitie is om ál het onderwijs in deze vorm te gieten. Het streven is om alle studenten een paar keer in hun studentenloopbaan hieraan bloot te stellen, zodat ze beter voorbereid zijn op het type werk waarin ze na hun studie terechtkomen.”

The Gate

Voor praktische ondersteuning op het gebied van ondernemerschap kunnen ondernemers-in-spe sinds januari van dit jaar terecht bij The Gate. Deze one-stop shop biedt een laagdrempelig loket met toegang tot alle expertises die techno-starters nodig hebben. Van mensen die zich nog aan het oriënteren zijn tot start-ups die al klanten hebben. Ze krijgen bij The Gate hulp bij en kennis over patenten, huisvesting, het pitchen van ideeën, coaching, en hulp bij het verkrijgen van financiering. Hiervoor wordt samengewerkt met bedrijven binnen de Brainportregio.

“Van oudsher werden uitvindingen en start-ups die vanuit de TU/e ontstaan vrij snel geïntegreerd in een van de grote multinationals en andere bedrijven in de regio. Willen we zelf meer zichtbaar worden als incubator van nieuwe bedrijvigheid, dan moeten we het lef hebben om bedrijven langer zelfstandig in leven te houden”, vindt Romme. Daarvoor is de TU/e ook aangesloten bij het European Institute of Innovation and Technology (EIT), dat ondernemers, innovators en studenten uit Europa steun en funding kan bieden. “Dat zijn grote spelers die veel middelen voor innovatie hebben.” Binnen de zogenaamde Knowledge & Innovation Communities van EIT worden bedrijven, onderzoekscentra en universiteiten samengebracht.

Fases van oprichting

Analoog aan de slogan Where innovation starts ondersteunt de universiteit vooral startende bedrijven. Romme doceert: “Binnen de negen Technology Readiness Levels, waarmee in het bedrijfsleven gemeten wordt in welke fase van ontwikkeling een nieuw bedrijf zit, werken wij vooral op niveau 1 en 2. Wij zijn goed in de incubatiefase van nieuwe technologieën. Hoe hoger het TRL-niveau, hoe dichterbij je bij het op de markt brengen van je innovatie zit. In die eerste twee fases gaat het om teams die al uit de wetenschappelijke fase zijn en zich aan het oriënteren zijn op commercialisatie van hun vinding. Als ze in fase 3 en 4 komen (experimental proof of concept, red.), moeten ze eigenlijk al weg van de campus, want dan hebben we niet meer de juiste faciliteiten om hen te ondersteunen. We kunnen hier op de campus geen fabrieken bouwen.”