Zo gaan we hittestress te lijf op de TU/e
In dit artikel belichten we het werk van enkele onderzoekers van de TU/e op het gebied van hitte-eilanden, groene daken, zonwering, thermisch comfort en actieve koeling.
West-Europa zet zich schrap voor de tweede hittegolf van deze zomer. Nu de temperaturen dreigen op te lopen naar 40 graden, heeft het RIVM het Nationale Hitteplan geactiveerd. Dit moet ouderen en andere kwetsbare groepen beschermen tegen de ergste gevolgen van de recordhitte. Het tegengaan van hittestress heeft ook de aandacht van onderzoekers hier aan de TU/e. In dit artikel belichten we het werk van enkele onderzoekers van de faculteit Bouwkunde op het gebied van hitte-eilanden, groene daken, zonwering, thermisch comfort en actieve koeling. En we leggen uit hoe studenten en personeel van de TU/e hun hoofd koel houden tijdens deze hondsdagen.
Groene daken: oplossing of louter symboliek?
Als gevolg van de opwarming van het klimaat zullen hittegolven steeds vaker voorkomen, en worden ze steeds heftiger. De wereldwijde vraag naar koeling zal daardoor ook toenemen, naar verwachting met 72 procent in 2100. Deze problemen worden nog erger door het zogenaamde hitte-eiland-effect, dat leidt tot nog hogere temperaturen in dichtbebouwde gebieden zoals steden. In een groot onderzoeksproject naar klimaatadaptatie (Climate Proof Cities) hebben Bert Blocken, Jan Hensen en Harry Timmermans bekeken hoe groene daken en gevels kunnen bijdragen aan lagere temperaturen in gebouwen. Verrassend genoeg blijkt dat groene daken vrijwel geen invloed hebben op de temperaturen binnen goed-geïsoleerde gebouwen, en slechts een gering effect hebben op de temperatuur buiten.
Ouderwetse zonwering
Door het hitte-eiland-effect kan de temperatuur op een zomerse dag in Eindhoven zo’n 4 tot 5 graden hoger worden dan in het omringende platteland. Dat lijkt triviaal, maar deze hogere temperaturen hebben een directe effect op het sterftecijfer van ouderen en andere kwetsbare groepen. Een probleem dat door het broeikaseffect de komende jaren alleen maar groter wordt. Volgens Bert Blocken werkt ouderwetse buitenzonwering het best tegen hitte. Ook moeten steden "hitteresistenter" worden, door het creëren van meer groene en blauwe ruimten, zegt stadsplanner Marcel Musch. Meer over de strijd tegen hittestress in dit interessante artikel uit Cursor. Met als bonus een handige doe-het-zelfgids voor het maken van goedkope buitenzonwering.
De mens en het gebouw
Bij extreme hitte moet de aandacht vooral uitgaan naar de mensen die leven en werken binnen gebouwen, zegt Marcel Loomans. Loomans, die is gespecialiseerd in de relatie tussen bouwtechnologie en thermisch comfort, ziet de gebruikers van gebouwen als “hun belangrijkste waarde”. Thermisch comfort, oftewel de mate waarin mensen zich prettig voelen bij de temperatuur in een gebouw, is voor ieder persoon en gebouw weer anders. Dat geldt ook voor de invloed die hitte heeft op de productiviteit van werknemers. Toch kunnen gebruikers van gebouwen tijdens een hittegolf zelf veel doen om het nadelige effect van hitte te beperken. In een aantal onderzoeken heeft Loomans de mate van activiteit gevolgd van gebruikers in een gebouw om te bepalen wat de optimale verhouding is tussen thermisch comfort en energieverbruik.
Het House of Tomorrow Today
Als je hitte niet kan verslaan, geef je er dan aan over. Je moet er wel een stukje voor reizen, naar Sterksel om precies te zijn, in de gemeente Heeze-Leende. Daar staat het experimentele House of Tomorrow Today (HoTT), een initiatief van emeritus professor Jos Lichtenberg. HoTT heeft 19 dakramen en grote openingen in de gevel, die ook dienst doen als automatische zonneschermen. Met zijn 95 m2 zonnepanelen is HoTT in staat om zo’n 15.000 kWh stroom op te wekken voor verwarming en huishoudelijk gebruik. Er is zelfs stroom genoeg voor het opladen van de elektrische auto. Warm water komt uit de zes zonnecollectoren, terwijl een lucht- en waterwarmtepomp zorgt voor actieve koeling. De perfecte plek om verkoeling te zoeken tijdens deze hondsdagen.
Houd het hoofd koel!
En hoe, vraag je je misschien af, houden de studenten en het personeel van de TU/e het hoofd koel deze week? De TU/e Campus gebruikt een hypermoderne Warmte Koude Opslag-installatie (WKO), die de temperatuur in onze gebouwen op een aangenaam niveau houdt. Bijkomend voordeel is dat we hiermee elk jaar drie miljoen kWh stroom besparen, en meer dan 450.000 m³ gas. Op deze manier draagt de TU/e zijn steentje bij aan een toekomst met minder CO2 en prettiger temperaturen.