Prestigieuze NWO Vici-beurs voor Rudie Kunnen, Ilja Voets en Tom de Greef

Ilja Voets, hoogleraar aan de faculteit Chemical Engineering & Chemistry en instituut ICMS, gaat het geld gebruiken voor onderzoek naar ijsvorming en ijsbindende materialen. Binnen Applied Physics & Science Education gaat universitair hoofddocent Rudie Kunnen aan de slag om vortexen in turbulente stromingen te modelleren. Het onderzoek naar de potentie van DNA om als groen en duurzaam medium voor dataopslag te functioneren, is van de hand van Tom de Greef, hoogleraar aan de faculteit Biomedical Engineering en instituut ICMS.

Dansen op het ijs

Sinds haar eerste ontmoeting met antivrieseiwitten is professor Ilja Voets gefascineerd door materialen die ijs kunnen manipuleren. In de toekomst kunnen dergelijke materialen worden toegepast om bederfelijk voedsel of donororganen te conserveren voor levensreddende behandelingen.

“De mogelijkheden om met ijs-interactieve materialen ijs te vormen en kneden tot kleine kristallen met ongebruikelijke vormen is ongeëvenaard”, legt Voets uit. “We vermoeden dat dit komt door een unieke interactie van deze materialen met ijs.”

Met haar Vici-subsidie gaat Voets geavanceerde beeldvormingstechniek ontwikkelen en inzetten, zoals superresolutiemicroscopie, om de interacties tussen materiaal en ijs in kaart te brengen en de mechanismen te ontrafelen die deze interacties bepalen. “Met deze nieuwe technologie kunnen we voor het eerst visualiseren waarom bepaalde materiaaleigenschappen belangrijk zijn en andere niet”,  vervolgt Voets.

“We gaan dit fundamentele inzicht gebruiken om een blauwdruk te ontwikkelen voor het ontwerp van de volgende generatie ijs-interactieve materialen. Die kunnen we dan op maat kunnen maken om vries-dooischade te minimaliseren in verschillende omgevingen, zoals ingevroren voedsel, poreuze materialen, celbankieren en nog veel meer.”

Wanneer organiseert turbulentie zichzelf?

Turbulentie is de ongecontroleerde en chaotische beweging van lucht en water. Een intrigerend fenomeen voor universitair hoofddocent stromingsleer Rudie Kunnen. “Vliegtuigen hebben bijvoorbeeld te maken met turbulente luchtstromen als ze boven ons vliegen,” legt Kunnen uit. “Maar je vindt turbulentie ook in snelstromende delen van een rivier met hoog verval.”

Op het eerste gezicht lijkt er geen enkele waarneembare structuur te zitten in turbulentie. Maar als de stroming van lucht of water enigszins ingeperkt kan worden, door bijvoorbeeld rotatie, dan kan de stroming veranderen en zichzelf spontaan organiseren door grote gestructureerde wervelingen te creëren. De atmosfeer van planeten is hier een goed voorbeeld van.

“Met deze Vici-beurs wil ik juist de grote natuurlijke stromingen modelleren waar rotatie van belang is en voorspellen wanneer deze overgang naar vortexvorming precies plaatsvindt”, zegt Kunnen. “Denk bijvoorbeeld aan het beschrijven van de bewegingen van vloeibaar metaal in de buitenkern van de aarde, dat de bron is van het magnetische veld van onze planeet.”

DNA als de sleutel voor dataopslag

Op de Dutch Design Week van 2023 legden hoogleraar Tom de Greef en zijn team al aan koningin Máxima uit hoe eDNA een efficiënte en duurzame manier kan zijn om enorme hoeveelheden data op te slaan. Met zijn Vici-beurs wil hij dat onderzoek naar nieuwe hoogten opstuwen.

“DNA is veelbelovend als toekomstig, duurzaam en groen opslagmedium voor archiefdata”, vertelt De Greef. “In dit project gaan we met het team slimme micromaterialen en overkoepelende technologieën ontwikkelen om het uitlezen van data opgeslagen op DNA te verbeteren. Daarnaast wil ik zo ook de opgeslagen data kunnen wijzigen.”

De Greef: “Met de ontwikkelde technologie gaan we een fundamenteel nieuw paradigma in de opslag van DNA-gegevens creëren. Dat baseren we niet alleen op ons eigen onderzoek, maar ik wil juist ook nieuwe conceptuele en experimentele ontwikkelingen integreren vanuit de materiaalwetenschap, robotautomatisering, micro-engineering en moleculaire bewerking van DNA.”

De Vici-beurzen 2024 - Cijfers en feiten

De Vici’s worden jaarlijks door NWO toegewezen. Er werden 337 vooraanmeldingen ingediend en 110 uitgewerkte aanvragen. Van de 110 aanvragen zijn er 48 (44 procent) door vrouwen en 62 (56 procent) door mannen ingediend. Er zijn 35 Vici-beurzen toegewezen; 20 aan vrouwen en 15 aan mannen. De toewijzingspercentages voor deze Vici-ronde 2023 (toegekend in februari 2024) zijn hiermee 14 procent bij vrouwen en 8 procent bij mannen.

NWO-Talentprogramma

De Vici-financiering maakt samen met de Veni- en Vidi-beurzen deel uit van het NWO-Talentprogramma. Vici is gericht op senior-onderzoekers die hebben aangetoond met succes een eigen vernieuwende onderzoekslijn tot ontwikkeling te kunnen brengen. Onderzoekers die een Vici-subsidie krijgen toegekend, bouwen hun onderzoeksgroep verder uit, vaak vooruitlopend op een structurele hoogleraarspositie, als ze die nog niet zouden hebben.