‘We fiksen geen persoonlijke problemen, maar de omgeving en cultuur’
Studenten en medewerkers van Mechanical Engineering kunnen met hun vragen, suggesties en zorgen rondom welzijn terecht bij de Wellbeing Signal Group.
Signalen over welzijn opvangen, patronen herkennen en zorgen dat daar faculteitsbreed iets aan wordt gedaan. Dat is de opdracht van de Wellbeing Signal Group die nu een klein jaar draait bij de faculteit Mechanical Engineering. Voorzitter Monica Zakhari: “We gaan niet op de stoel zitten van persoonlijke hulplijnen zoals de vertrouwenspersonen. We kijken breder en zoeken oplossingen voor het welzijn van de hele gemeenschap.”
Wanneer mensen zich prettig, veilig, welkom en gewaardeerd voelen, kunnen ze het beste uit zichzelf halen. Of het nu om studenten, wetenschappers of ondersteunend personeel gaat - iedereen moet zich thuis kunnen voelen. Het lijken holle frases, een vanzelfsprekendheid. Decaan Patrick Anderson van Mechanical Engineering weet dat de praktijk weerbarstiger kan zijn.
Vanaf zijn aantreden als decaan in september 2022 heeft hij welzijn hoog op zijn prioriteiten- én actielijst staan. Zo ondernam hij actie toen hij uit verschillende hoeken hoorde dat vrouwelijke studenten werden nageroepen door bouwvakkers bij de verbouwing van Neuron. Na overleg met opdrachtgever Real Estate, die ook doorpakte en sprak met de aannemer, was dat probleem uit de wereld.
Historisch gezien veel mannen
“Onze faculteit is historisch gezien een door mannen gedomineerde omgeving”, vertelt Anderson. “Gelukkig verandert dat snel. Dit academisch jaar is vijftien procent van onze bachelorstudenten vrouw. En dankzij het Irène Curie Fellowship hebben we veel vrouwen binnengehaald - zo is nu 44 procent van de universitair docenten vrouw.”
Bewustwording
Een veranderende faculteit, met ook steeds meer internationale medewerkers, vraagt om een inclusieve cultuur. En bewustwording. Anderson: “Ik geef voor eerstejaars het vak Introduction in Mechanical Engineering. Daarin vertel ik ze dat ze in een omgeving studeren met veel mannen, en aanzienlijk minder vrouwen. En dat we een faculteit zijn met mensen van verschillende achtergronden. Ik vind het belangrijk dat ze zich hiervan bewust zijn. En dat ze weten dat ze bij ons terecht kunnen als ze ergens tegenaan lopen.”
Ik wil dat onze mensen weten dat we iets doen met hun opmerkingen over welzijn.
Decaan Patrick Anderson
Anderson haalt het voorbeeld van de bouwvakkers bij Neuron aan: “Ik wil dat onze gemeenschap weet dat er iets wordt gedaan met opmerkingen over welzijn die ze bij ons neerleggen. We laten ze ook weten wat we hebben gedaan om een oplossing te zoeken. De cirkel rondmaken vind ik belangrijk.”
Stem van de jonge generatie
De jonge generatie een stem geven, en een mogelijkheid bieden om ideeën uit te wisselen en aan intervisie te doen, is in de ogen van Anderson zeer nodig. Met hulp van Human Resources Management bedacht hij hoe dat vorm zou kunnen krijgen. Tijdens een evenement dat ze daarvoor organiseerden, en waarbij persoonlijk leiderschap en sociale veiligheid en welzijn op de agenda stonden, kwam universitair docent Monica Zakhari in beeld.
Anderson: “Ik wilde ook iets doen met sociale veiligheid, voor de hele faculteit. De voorstelling MindLab over dit onderwerp had indruk op me gemaakt. Hoe konden we daar een vervolg aan geven?”
Van loket naar groep
De decaan dacht aan een plek waar mensen zich kunnen melden als er iets gebeurt waar ze zich niet prettig bij voelen. De voormalige kwartiermaker voor sociale veiligheid Carla Maria Verwer kwam met het idee van een Wellbeing Signal Group (WSG). Anderson dacht meteen aan de jonge UD Monica Zakhari en koppelde de twee aan elkaar. Zakhari werd voorzitter van de WSG en zette het verder mee op.
“Deze rol brengt me heel veel voldoening”, zegt Zakhari. “Ik houd ervan met mensen te praten en merkte dat collega’s mij wisten te vinden. Ze voelen zich comfortabel genoeg bij me om hun problemen op tafel te leggen, maar het bleef bij praten en een luisterend oor bieden. Nu kan ik er iets mee dóen, helpen om verandering op gang te brengen.”
Er is altijd wel iemand bij wie je je prettig en veilig voelt om een gesprek mee te hebben.
Decaan Patrick Anderson
Een klein jaar later bestaat WSG uit negen mensen uit bijna alle geledingen van de faculteit (lees hier wie dat zijn). “Het is goed dat verschillende ‘smaken’ van mensen vertegenwoordigd zijn in deze groep”, zegt Anderson. “Er is altijd wel iemand bij wie je je prettig en veilig voelt om een gesprek te hebben.”
Van student tot student
De drempel om naar iemand toe te stappen, moet hiermee lager worden. “Als je als student een probleem hebt met een docent, moest je voorheen naar de decaan, onderwijsdirecteur of studentadviseur. Nu kunnen ze praten met een student uit de WSG, dat maakt het makkelijker.”
‘Wij W’ers zijn niet zo van het praten - dat moet veranderen’
Wordt er iets naar je geroepen op de gangen wat je een onprettig gevoel geeft? Vind je het moeilijk om aansluiting te vinden? Voel je je tijdens groepswerk niet gehoord door je groepje of tutor? Of zit je ergens mee en wil je het daar gewoon even over hebben met iemand? Hiervoor kunnen bachelorstudenten bij Mechanical Engineering terecht bij Elise van Lieshout en Lucas Haselhoff.
“Niks is te klein, of onbelangrijk. Je mag altijd aan de bel trekken”, zegt Van Lieshout met nadruk. Ze is een van de twee contactpersonen voor de bachelorstudenten in de Wellbeing Signal Group (WSG). Het welzijn van haar medestudenten was al haar focus toen ze vorig jaar bestuurslid was van studievereniging Simon Stevin.
Oplossen
“Ik merkte toen al dat er kleine dingen spelen, en dat mensen dat best willen melden. Bijvoorbeeld een vervelende opmerking van een docent. Studenten willen dat het opgelost wordt, of dat er iets verandert, maar willen er geen groot probleem van maken. Hiervoor hadden we binnen de faculteit niet echt een voorziening.”
Voor de leden van de WSG is de brede vertegenwoordiging ook fijn. “Ik heb er zelf geen probleem mee om bijvoorbeeld op een hoogleraar af te stappen om een melding te bespreken. Dat kunnen ongemakkelijke gesprekken zijn, dus steunen we elkaar en bespreken we de gevallen, altijd geanonimiseerd overigens. Mocht iemand van ons het wél moeilijk vinden om naar een hoogleraar te stappen, dan kunnen we het van elkaar overnemen”, legt Zakhari uit.
Insiders
Ze benadrukt dat de Wellbeing Signal Group niet de rol overneemt van andere hulplijnen aan de TU/e, zoals een vertrouwenspersoon of studieadviseur. “Wij zijn insiders, mensen die op dezelfde plek werken en studeren, die geven om de faculteit en die willen helpen verbeteren.”
Wij zijn insiders, die op dezelfde plek werken en studeren. En die de faculteit willen helpen verbeteren.
Monica Zakhari, voorzitter WSG
“We luisteren altijd, maar verwijzen bij persoonlijke problemen naar de juiste hulplijnen. Wanneer we zien dat problemen vaker gemeld worden, en patronen herkennen, zorgen we dat het onderwerp terecht komt bij de juiste persoon binnen de faculteit. Zodat zij voor verandering kunnen zorgen.”
En dat gaat breder dan sociale veiligheid. “We willen dat iedereen kan zijn zoals hij of zij is, en dat ze zich hier prettig voelen. Het gaat om welzijn in de breedste zin van het woord”, zegt Zakhari.
‘Ik vond dat ik deze baan moest doen zoals mannen het doen’
Als er iemand is die weet wat het je kan brengen als je je kwetsbaar en open opstelt, is het Monica Zakhari. De van oorsprong Egyptische UD bij Mechanical Engineering heeft endometriose en heeft daardoor veel pijn, die nog heftiger opvlamt tijdens haar ovulatie en menstruatie. Soms kan ze dagen niet functioneren, en niets anders doen dan opgekruld liggen om de pijn zo min mogelijk te voelen.
“Aan de buitenkant zie je niet dat ik endometriose heb, het is een verborgen beperking die ik lang met niemand heb gedeeld. Ik vond dat ik deze baan moest doen zoals mannen het doen. Ik werkte ’s nachts en in de weekeinden om de dagen dat ik niet kon werken te compenseren.”
Toen een oudere collega bij haar klaagde over corona en zei dat zij zich daar geen zorgen over hoefde te maken omdat ze jong en gezond was, brak er iets in haar. “Ik realiseerde me dat je nooit van buiten kunt zien wat er in iemand omgaat, of hoe iemand zich voelt. Het feit dat ik er goed uit zie, betekent niet dat het goed met me gaat. Ik had op die dag veel last van pijn, maar liet dat niet merken.”
Zakhari zet zich gemiddeld een dag in voor WSG. “In het begin was ik het gezicht van de groep, en benaderden mensen mij. Gelukkig worden ook de andere leden nu steeds vaker aangesproken.”
Casussen
Wat komt er zoal voorbij in de Wellbeing Signal Group? Dat kan enorm variëren, weet Zakhari inmiddels uit ervaring. Door met veel mensen te praten, hoor je waar overlap zit, en wat er groter aangepakt moeten worden.”
Zoals het signaal dat de vrouwelijke studenten van de faculteit zich soms eenzaam voelen. “Daarover hebben we gesprekken gevoerd met studenten, de decaan, en ESA (Education and Student Affairs, red.). De studenten wisten niet van elkaar dat ze hetzelfde voelden, maar wij zagen dat het probleem faculteitsbreed was.”
Vrouwelijke studenten voelen zich soms eenzaam en weten dat niet altijd van elkaar. Dankzij die signalen kunnen wij zorgen dat het probleem faculteitsbreed wordt opgepakt.
Monica Zakhari, voorzitter WSG
Handvaten en cursussen
Nu is er elk kwartiel een Get Together voor vrouwelijke studenten, half november was de eerste. “De energie daar was zo goed, het was hartverwarmend”, zegt Zakhari. “Het is een plek waar ze kunnen praten over waarmee ze bezig zijn, maar ook waarover ze zich zorgen maken.”
Studenten krijgen daarnaast elk jaar een cursus over inclusieve interactie. Dit is onderdeel van een nieuw programma over persoonlijke en professionele ontwikkeling met de naam ‘Inclusief leiderschap en samenwerking’. “Hoe reageer je bijvoorbeeld als iemand een opmerking maakt die je niet leuk vindt? We leren ook de tutoren van werkgroepen hoe zij daarmee kunnen omgaan.”
Zakhari meldt trots dat de ESA-medewerkers van hun faculteit meteen actie ondernamen om deze cursus te organiseren na signalen van de WSG.
Internationaler
De integratie van internationale medewerkers en studenten is onderwerp van gesprek. “Kunnen we het aanbod in de kantine internationaler maken? Hoe word je een inclusieve omgeving?”
Bewustwording is een belangrijke taak voor WSG. “Mensen hebben vaak niet door dat ze een ander - onbewust - een vervelend gevoel bezorgen. Niemand maakt expres vervelende opmerkingen richting vrouwen. Je moet er wel iets van zeggen, zodat ze zich ervan bewust worden.” Met workshops en cursussen proberen ze die bewustwording te trainen.
Kleine dingen, groot verschil
“Soms zijn het kleine dingen die een groot verschil kunnen maken”, zegt Zakhari. “Zo was iemand verbaasd dat er bij sommige bijeenkomsten onaangekondigd foto’s gemaakt worden. Dat is nu geregeld met een disclaimer dat bij deze meetings een fotograaf aanwezig is. Een andere vraag: Waarom is de kantine onaangekondigd gesloten in de voorjaarsvakantie? Dat kunnen wij makkelijker oppakken en naar een oplossing zoeken met de juiste personen.”
Cultuurverandering kost tijd. Dat begrijpen de mensen die naar ons toe komen.
Monica Zakhari, voorzitter WSG
Decaan Patrick Anderson is trots op de mensen die de Wellbeing Signal Group draaien binnen zijn faculteit. Zakhari en hij delen hun verhaal dan ook graag met collega’s van andere faculteiten. Half maart deden hij en Zakhari dat nog in een teamsessie met andere faculteiten.
Omgeving verbeteren
Zakhari: “Mensen die naar ons toe komen, weten dat verandering tijd kost. We fiksen geen persoonlijke problemen, maar de omgeving en cultuur. Het is mijn einddoel dat we onszelf overbodig maken. Als iedereen signalen geeft en oppikt, krijgen we een zichzelf corrigerende faculteit. Dat is een utopie, maar een mens mag hopen. Tot die tijd maken we onze faculteit samen een fijnere plek om te werken.”
Uit onze strategie: over sociale veiligheid
Mensen zijn het hart en de ziel van onze universiteit, en we willen hen een veilige plek om te werken en studeren bieden. Een omgeving waarin iedereen zich fysiek, mentaal en emotioneel veilig voelt. Collegialiteit en respect voor elkaar, ongeacht positie, ervaring of achtergrond, vinden we van groot belang.
Sociale veiligheid is een zaak van ons allemaal. Alle studenten, medewerkers en gasten van de TU/e zijn samen verantwoordelijk voor een veilige en positieve studie- en werkomgeving. Als je te maken hebt met een onveilige situatie of ongewenst gedrag kun je bij verschillende personen en instanties terecht. Deze wegwijzer voor medewerkers helpt je je weg te vinden. Ook voor studenten is er een wegwijzer sociale veiligheid. Daarnaast kunnen studenten altijd terecht bij 24 studenten die optreden als confidential contact persons.
Sociale veiligheid valt binnen onze Strategie 2030 onder het thema Resilience.
Meer verhalen over sociale veiligheid
Meer over onze strategie
